Çerkez Ethem nasıl 'hain' oldu?

Bir Vekil maas zammı öyküsü

Milli Mücadele'ye büyük katkılar yapan Çerkez Ethem'in, kahramanlıktan, hainliğe hızlı geçisinde,

mebuslara 40 kat yapılan maas zammının etkisi oldu mu? Ethem'in Meclis'e hitaben yazdığı zehir

zemberek telgraf neydi?

 

MUHAMMET KUTLU'nun özel haberi

TBMM’nin vekil maaslarına kasla göz arasında yaptığı ancak Basbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın son dakika talimatıyla

bundan vazgeçildiği biliniyor...

 

Vekillerin bu gayreti büyük elestiri konusu haline gelmis                                           

durumda. Ancak Meclis’i özlük hakları konusunda elestirirken dikkat edilmesi gerekiyor.

Çünkü Meclis bu konuda çok korumacı olabiliyor. Bunun örnekleri tarihimizde mevcut.

Milli Mücadele’ye büyük katkılar yapan Çerkez Ethem’in, kahramanlıktan, hainliğe hızlı geçisinde,

Meclis’in yaptığı mebuslara maas zammının ardından Meclis’e hitaben yazdığı zehir zemberek bir

telgrafın büyük rolü olduğunu biliyor muydunuz?

 

İşte konuyla ilgili bazı gerçekler:

Ankara’da Meclis’i toplayarak milli mücadeleyi baslatan Mustafa Kemal Atatürk ile, kurduğu Kuvva-i

Seyyare’si ile Batı cephesinde Yunan kuvvetlerine karsı yıldırma savasları vererek Ankara’ya zaman

kazandıran Ethem Bey arasında zamanla sürtüsmeler baslamıstı.

Ankara, Yunanlılara karsı verdiği büyük mücadele yanında, yurt içinde Ankara’daki Meclis’e karsı

çıkan isyanları da bastıran Ethem Bey’in bazı tutum ve davranıslarından, milli mücadelenin önderi

olmaya heveslendiği izlenimi edindiğinde ipler gerilmisti.

24 Ekim 1920'de, Batı Cephesi Komutanı Ali Fuad (Cebesoy) Pasa'nın emrindeki iki piyade tümeni ve

Ethem Bey'in Kuva-yı Seyyâresi, Ankara'nın itirazlarına rağmen, Gediz'de konuslanmıs olan Yunan

tümenine bir baskın yaptı.

Baskın, Ethem Bey'e göre 'basarılı', Ankara'ya göre 'basarısız'dı.

 

Ali Fuad Pasa, bu baskından sonra Moskova'ya elçi olarak gönderildi, yerine Ethem Bey'in hiç

sevmediği Albay İsmet Bey getirildi.

Sonunun yaklastığını hisseden Ethem

Bey, önce İsmet Pasa'nın karargâhına

silahlı baskın düzenledi.

 

Ardından, Mustafa Kemal'in İstanbul'dan gelen Yusuf İzzet Pasa'yla bulusma bahanesiyle kendisini Bilecik'te öldürtmeye tesebbüs ettiğini ileri sürerek

Kütahya'ya geçti. Ethem Bey, 9 Aralık 1920'de, Mustafa

Kemal'e, "Pasam, hayatınız ve mevkiiniz bendenizce son dereceye kadar mukaddesattan sayılır… İnsan hatasız olmak, ikaz etsinler. Ben, memleketin selameti için amir kabul ettiğimin değil,en aciz mensupların bile mütalaasına

müracaat ediyorum" demisti. Fakat kendisiyle görüsmek üzere Meclis tarafından gönderilen Nasihat Heyeti'nin iyimser raporlarına rağmen, Mustafa Kemal, 27 Aralık 1920'de, meselenin 'kuvvet yoluyla hallolması' için Batı ve

Güney Cephesi komutanlarına birer telgraf çekmistir.

 

Meclis zabıtlarına bakılırsa, Ethem Bey,bu telgraftan iki gün sonra, yani 29 Aralık'ta Meclis'e ağır elestiriler içeren bir telgraf çekti. Telgrafın içeriği ağırlıklı olarak henüz vatan kurtarılmamısken,halk perisan bir sekilde milli mücadeleye varını yoğunu seferber etmisken,Meclis’in mebusların maaslarına ve bütçesine yaptığı zammı elestiren

ifadelerden olusuyordu. Mebuslar maaslarının 40 kart artmasını talep etmislerdi...

'Hain' İlanına Neden Olan Telgraf Mustafa Kemal, Ethem Bey’in zehir zemberek telgrafını

Meclis'te öfkeyle okuduktan sonra milletvekilleri arasında atesli bir tartısma basladı ve iki gün sonra iki oy farkla

Ethem Bey 'hain' ilan edildi.Burada ilginç olan nokta, Meclis zabıtlarında sadece 'telgraf okundu' ibaresinin olması, buna karsın metnin olmamasıdır. Bu konu önemlidir çünkü Ethem'in hangiifadelerinin 'vatan haini' ilan edilmesine neden olduğu bilinmemektedir.

 

 

Zabıtta yer almayan metin, ilk kez 1955 yılında Yunus

Nadi tarafından bastırılan "Çerkes Ethem Kuvvetlerinin

İhaneti" adlı brosürde boy gösterir.

 

Buna göre telgraftaki en ağır itham "Ankara'da toplanan Meclis'in ne sekilde toplandığını tabii hepimiz

biliyoruz. İlk icraatı da bu fakir milletin sırtından kendilerine senede üç yüz bin küsur lira tahsisat

yapmaları olmustur ki, senede içlerinde yüz lirayı bir arada gören pek azdır. Simdi bol bol

dalkavuklukla mesguldürler" ifadesiydi.

Bu telgrafa kadar Meclis’te büyük bir desteği bulunan Ethem Bey, bu desteğini birden kaybeder. O

güne kadar kendisinden “Ethem Bey” diye bahsedilirken, telgraftan sonra “Çerkez Ethem” diye

anılmaya baslanır. Ocak ayı basında kendisini teslim almak için gönderilen 11. Tümen'in iki alayı ile 61. Tümen'in toplam mevcudu yaklasık 13 bin kisidir. Ethem Bey'in emrinde o sırada emrinde 2000 kadar milis vardır. Adamlarına düzenli orduya teslim olmak; dağa çıkmak ve Yunanlılara sığınmak seklinde üç seçenek

sunan Ethem Bey'in kardesleri Yunanlılara sığındıktan sonra, kararından vazgeçerek, 300 kisilik birliği

ile süre Manyas, Sındırgı, Susurluk civarında dolasması, durumu içine sindiremediğini gösterir.

Ancak, Đsmet Bey'e soyadını kazandıran I. İnönü Muharebesi'nin kazanılmasından sonra Ankara'nın

elinin güçlendiğini görünce, 27 Ocak'ta, 64 adamı ile serbest geçis hakkı talebiyle Yunanlılara teslim

olmak zorunda kalır.

 

 

Milli Mücadele yıllarında birlikte hareket eden Mustafa Kemal Atatürk'le Çerkez Ethem'in yolları

daha sonra ayrıldı...